Polskie nazwy gryki na tle słowiańskim i europejskim / Poljska poimenovanja za ajdo v slovanskem in evropskem kontekstu
DOI:
https://doi.org/10.3986/JZ.24.1.6942Ključne besede:
poimenovanja rastlin, semantična motivacija, jezikovni stiki, izposojenke, kalkiPovzetek
Prispevek predstavlja poljska poimenovanja za ajdo, in sicer v širšem slovanskem in evropskem kontekstu. Motivacija poimenovanj za ajdo je tako v poljščini kot v drugih slovanskih in evropskih jezikih najpogosteje povezana z izvorom rastline same. Poimenovanja kažejo, da so za razširitev ajde po evropski celini zaslužni predvsem Grki, Tatari in pogani.Prenosi
Literatura
Achtarov 1939 = Материалы за български ботаниченъ pечникъ, red. Boris Achtarov, Sofija: Българска Академия на Наукитѣ, 1939.
André 1956 = Jacques André, Lexique des termes de botanique en latin, Paris: C. Klincksieck, 1956.
Annenkov 1878 = Nikolaj I. Annenkov, Ботанический словарь [...], Sanktpeterburg: Типографія Императорской Академіи Наукъ, 1878.
BER = Български етимологичен речник I–, red. Владимир Георгиев – Иван Дуриданов, Sofija: Издателство на Българската академия на науките, 1971–.
Boryś SEJP = Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.
Brückner SEJP = Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa: Wiedza Powszechna, 31974.
Buffa 1972 = Ferdinand Buffa, Vznik a vżvin slovenskej botanickej nomenklatśry: k histórii slovenského odborného slovnķka, Bratislava: Vydavatel’stvo Slovenskej akadémie vied, 1972.
Czikow – Łaptiew 1988 = P. Czikow – J. Łaptiew, Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, tłum. z ros. Helena Terpińska‑Ostrowska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 41988.
ESUM = Етимологічний словник української мови I–VI, ред. Олександр С. Мельничук, Київ: Наукова думка, 1982–2012.
Genaust 2005 = Helmut Genaust, Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen, Hamburg: Nikol Verlagsgesellschaft mbH & Co KG, 32005.
Grimm DW = Jacob Grimm, Wilhelm Grimm, Deutsches Wörterbuch I–XVI, Leipzig: S. Hirzel, 1854–1960.
K = Jan Karłowicz, Słownik gwar polskich I–VI, Kraków: Akademia Umiejętności, 1900–1911.
kart. SGP = kartoteka Słownika gwar polskich, oprac. przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie.
KLRN = Zbigniew Mirek – Halina Piękoś‑Mirkowa – Adam Zając – Maria Zając, Flowering Plants and Pteridophytes of Poland: A Checklist = Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski, Kraków: Polish Academy of Sciences, 2002.
Kluk 1786–1788 = Krzysztof Kluk, Dykcyonarz roślinny [...] I–III, Warszawa: W Drukarni J. K. Mci y Rzeczypospolitey u XX. Scholarum Piarum, 1786–1788 [reprint photooffsetowy, Warszawa, 1985].
Knapiusz = Grzegorz Knapiusz, Thesaurus polono-latino-graecus I–III, Cracoviae: F. Caesario, 1621–1632.
Kosík 1941 = Václav Kosík, Slovník lidových názvů rostlin, Praha: Školní nakladatelství pro Čechy a Moravu, 1941.
Králik SESS = Ľubor Králik, Stručný etymologický slovník slovenčiny, Bratislava: VEDA, vydateľstvo SAV – Jazykovedný ústav Ľudovíta Štúra SAV, 2015.
Lexer 1869–1878 = Matthias Lexer, Mittelhochdeutsches Wörterbuch I–III, Leipzig: S. Hirzel, 1869–1878.
Linde SJP = Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego I–VI, Warszawa, 1807–1814.
Machek 1954 = Václav Machek, Českį a slovenskį jména rostlin, Praha: Nakladatelství Československé Akademie Věd, 1954.
Majewski SN = Erazm Majewski, Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich [...] I–II, Warszawa: Nakładem Prenumeratorów i Autora, Skład główny w księgarni Paprockiego i S‑ki, Druk Noskowskiego, 1889–1898.
Makowiecki 1936 = Stefan Makowiecki, Słownik botaniczny łacińsko-małoruski, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1936.
Marzell 2000 = Heinrich Marzell, Wörterbuch der deutschen Pflanzennamen I–V, Fotomechanischer Nachdruck der Erstausgabe 1943–1958, Köln: Parkland Verlag, 2000.
Nitsch – Mrozówna 1955 = Kazimierz Nitsch – Ewa Mrozówna, Mazowieckie wyrazy przyrodnicze, w: Kazimierz Nitsch, Wybór pism polonistycznych II: Studia wyrazowe, Wrocław – Kraków: Zakład imienia Ossolińskich, 1955, 86–116 [reprint z: Lud Słowiański I A, 1929/1930, s. 245–254; II A, 1931, s. 92–109, 191–203].
OLA 4 = Общеславянский лингвистический атлас, серия лексико‑словообразовательная 4: Сельское хозяйство, red. Adriana Ferenčíková et al., Bratislava: VEDA, vydateľstvo SAV Jazykovedný ústav Ľudovíta Štúra SAV, 2012.
Pawłowski 1974 = Eugeniusz Pawłowski, Polskie nazwy roślin (Próba klasyfikacji semantycznej), w: Studia indoeuropejskie, red. Jerzy Kuryłowicz, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974 (Prace Komisji Językoznawstwa 37), 163–169.
Pažđerski 2009 = Dušan‑Vladislav Pažđerski, Polsko-serbski słownik roślin, Beograd: Alma, 2009.
Pelcowa 2001 = Halina Pelcowa, Interferencje leksykalne w gwarach Lubelszczyzny, Lublin: Uniwersytet Marii Skłodowskiej‑Curie, 2001.
Podbielkowski – Sudnik-Wójcikowska 2003 = Zbigniew Podbielkowski – Barbara Sudnik‑Wójcikowska, Słownik roślin użytkowych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 72003.
Radyserb-Wjela 1909 = Jan Radyserb‑Wjela, Serbske rostlinske mjena w dwěmaj dźělomaj a sedmjoch stawach po abejcejskim rjedźe, Čestny pomnik za serbskeho přirodospytnika njeboh Michała Rostoka zestajał njeboh Jan Radyserb‑Wjela, zrjadował a za ćišć přihotował Matej Urban, Budyšin, [1909].
Rystonová 2007 = Ida Rystonová, Průvodce lidovými názvy rostlin i jiných léčivých přírodnin a jejich produktů, Praha: Academia, 2007.
Safarewicz 1963 = Jan Safarewicz, Dopisek do artykułu A. Steffena, Nazwy gryki: poganka i tatarka, Język Polski XLIII (1963), 40.
Schuster-Šewc HEW = Heinz Schuster‑Šewc, Historisch-etymologisches Wörterbuch der ober- und niedersorbischen Sprache I–V, Bautzen: VEB Domowina, 1978–1996.
Simonović BR = Драгутин Симоновић, Ботанички речник: имена биљака, Београд: Српска академија наука – Научно дело, 1959.
Sławski SEJP = Franciszek Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego I–V: A–Ł, Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 1952–1982.
SŁŚ = Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce = Mediae et infimae Latinitatis Polonorum, red. Marian Plezia, od t. VII red. Krystyna Weyssenhoff‑Brożkowa, Wrocław – Kraków – Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1953–.
Snoj SES = Marko Snoj, Slovenski etimološki slovar, Ljubljana: Modrijan, 22003.
SP XVI = Słownik polszczyzny XVI wieku, red. Maria Renata Mayenowa – Franciszek Pepłowski, Wrocław – Warszawa: Ossolineum, Instytut Badań Literackich PAN, 1966–.
Spólnik 1990 = Anna Spólnik, Nazwy polskich roślin do XVIII wieku, Prace Komisji Językoznawstwa PAN w Krakowie 58, Wrocław et al.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1990.
Steffen 1963 = Augustyn Steffen, Nazwy gryki: poganka i tatarka, Język Polski XLIII (1963), 37–40.
Steffen 1964 = Augustyn Steffen, Jeszcze w sprawie tatarki i poganki, Język Polski XLIV (1964), 117–120.
SStp. = Słownik staropolski I–XI, red. Stanisław Urbańczyk, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1953–2002.
SW = Jan Karłowicz – Adam Antoni Kryński – Władysław Niedźwiedzki, Słownik języka polskiego I–VIII, Warszawa: Kasa im. Mianowskiego, 1900–1927 [tzw. Słownik warszawski].
SWil = Aleksander Zdanowicz et al., Słownik języka polskiego I–II, Wilno: M. Orgelbrand, 1861 [tzw. Słownik wileński].
Szymczak SJP = Słownik języka polskiego I–III, red. Mieczysław Szymczak, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978–1981.
Šugar HBI = Ivan Šugar, Hrvatski biljni imenoslov = Nomenclator botanicus croaticus, Zagreb: Matica hrvatska, MMVIII [= 2008].
Tokarski 1993 = Ryszard Tokarski, Słownictwo jako interpretacja świata, w: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku II: Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński,Wrocław: Wiedza o kulturze, 1993, 335–362.
Vajs 2003 = Nada Vajs, Hrvatska povijesna fitonimija, Zagreb: Institut za hrvatski jezik i jezikoslovlje, 2003.
Waniakowa 2012 = Jadwiga Waniakowa, Polskie gwarowe nazwy dziko rosnących roślin zielnych na tle słowiańskim: zagadnienia ogólne, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
Wierzbicka 2002 = Agnieszka Wierzbicka, Zestawienia w nazwach roślin (na materiale gwar kujawskich), w: Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Karolowi Dejnie, red. Sławomir Gala, Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 2002, 551–558.
Prenosi
Objavljeno
Kako citirati
Številka
Rubrike
Licenca
Avtorji jamčijo, da je delo njihova avtorska stvaritev, da v njem niso kršene avtorske pravice tretjih oseb ali kake druge pravice. V primeru zahtevkov tretjih oseb se avtorji zavezujejo, da bodo varovali interese založnika ter da bodo povrnili morebitno škodo.
Podrobneje v rubriki: Prispevki
