Septimije Sever i legija VII Claudia Antoniniana

Abstract

Prilikom sistematskih iskopavanja, koja je vršio Vojni muzej iz Beograda u Smederevskom gradu 1969. godine, nađen je u temeljima jedne džamije deo mermerne ploče sa tragovima latinskog natpisa. Premda je jako oštećen, natpis (si. 1) se može sigurno dopuniti (str. 183). U pitanju je posveta Septimiju Severu, Karakali i Juliji Domni. Postavili su je vojnici legije VII Claudia, koji su regrutovani 176, a otpušteni iz vojske 202. godine. Ploča se nalazila po svoj prilici u glavnom logoru legije, u Viminacijumu; u Smederevo je mogla biti preneta, kao i mnogi drugi spomenici iz Viminacijuma, u vreme građenja tvrđave, 1429—1431; u tursko doba je još jednom bila sekundarno upotrebljena, kod građenja džamije. Legija VII Claudia se na natpisu naziva Antoniniana. To je zasada najstarije datovano svedočanstvo o legiji sa ovim počasnim nazivom. Ono je iz vremena pre sm rti Septimija Severa i u skladu je sa mišljenjem Bersanetti-a, da su se vojni odredi nazivali Antoniniana i pre Karakaline vlade.0 Postavljanje natpisa u čast Severa od strane vojnika, koji su otpušteni iz vojske 202. godine, posle završetka rata sa Partijom, može se dovesti u vezu sa prolaskom cara kroz Viminacijum pri povratku sa Istoka u Rim. Tom prilikom nastao je je i natpis, posvećen pretorijanskom prefektu Plaucijanu,17 koji se nalazio u carskoj pratnji. Carski itinerar iz 202. godine nije mogućno u detaljima rekonstruisati. Zna se da je Antiohiju napustio uskoro posle proslave Nove godine i da je preko Male Azije i Trakije stigao u Podunavlje, gde je obišao vojne logore u Panoniji i Meziji. Na osnovu subskripcije carskog ukaza u Cod. Just. II 31 (32) 1, do nedavno se smatralo da je Sever 18. m arta bio u Sirmijumu, zapadno od Viminacijuma, na putu za Rim. Ovaj datum se, međutim, pokazao kao rukopisna greška.20 Mogućno je da se car sa pratnjom nalazio početkom aprila još uvek u Viminacijumu. Birley pretpostavlja21 da je on svoj povratak u Rim 202. vremenski tako podesio, da dies imperii, 9. april, proslavi u Karnuntumu, gde je deset godina ranije bio proglašen za cara. U tom slučaju 4. aprila, na Karakalin rođendan, mogao se još nalaziti u Viminacijumu, u kome je 196. godine, na taj dan, proglasio Karakalu za cezara.