»Zdaj hitro, zdaj spet počasi«. Modifikacije tempa pri Praetoriusu in sodobnikih

Avtorji

  • Domen Marinčič Ljubljana

DOI:

https://doi.org/10.3986/dmd15.1-2.03

Ključne besede:

Michael Praetorius, spremembe tempa, tactus, izvajalska praksa

Povzetek

Michael Praetorius opisuje modifikacije tempa v različnih kontekstih. Izvajalci so spreminjali tactus glede na besedilo in glasbo, da bi vzbujali čustva, v skladu s spremembami dinamike in zasedbe, zaradi prilagajanja prevladujočim notnim vrednostim in zaradi potrebe po raznolikosti. Takšni prijemi so bili pomemben del izvajalske estetike in potrjujejo jih številni italijanski in nemški viri.

Prenosi

Podatki o prenosih še niso na voljo.

Literatura

Abramov-van Rijk, Elena. Parlar Cantando: The Practice of Reciting Verses in Italy from 1300–1600. Bern: Peter Lang, 2009.

Albano, Marcello. Il primo libro di canzoni, e madrigaletti, a tre et a quattro voci. Naples: Giovanni Giacomo Carlino, 1616.

Anselmi, Giorgio. De musica. Edited by Giuseppe Massera. Biblioteca degli Historiae Musicae Cultores 14. Florence: Olschki, 1961.

Apel, Willi. The Notation of Polyphonic Music, 900–1600. 5th ed. Cambridge, MA: Medieval Academy of America, 1953.

Bartels, Ulrich. Vokale und instrumentale Aspekte im musiktheoretischen Schriftum der 1. Hälfte des 17. Jahrhunderts: Studien zur musikalischen Aufführungspraxis in Deutschland zur Zeit des Frühbarock. Kölner Beiträge zur Musikforschung 159. Regensburg: Gustav Bosse, 1989.

Bartoli, Cosimo. Ragionamenti accademici di Cosimo Bartoli. Venice: Francesco de Franceschi, 1567.

Burmeister, Joachim. Musica autoschediastike. Rostock: Christoph Reusner, 1601.

Butt, John. Music Education and the Art of Performance in the German Baroque. Cambridge: Cambridge University Press, 1994. https://doi.org/10.1017/CBO9780511597312.

Caccini, Giulio. Le nuove musiche. Florence: Heirs of Giorgio Marescotti, 1602.

Calvisius, Seth. Bicinia septuaginta ad sententias evangeliorum anniversorium. Leipzig: Franciscus Schnelholtz, 1599.

Castiglione, Baldassare. Il libro del Cortegiano. Venice: Aldo Manuzio, 1528.

Chybiński, Adolf. “Zur Geschichte des Taktschlagens und des Kapellmeisteramtes in der Epoche der Mensuralmusik”. Sammelbände der Internationalen Musikgesellschaft 10, no. 3 (1909): 385–395.

Cicero. On the Orator. Vols. 1–2. Translated by E. W. Sutton and H. Rackham. Loeb Classical Library 348. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1942. https://doi.org/10.4159/DLCL.marcus_tullius_cicero-de_oratore.1942.

Cimello, Giovanthomaso. The Collected Secular Works. Edited by Donna G. Cardamone and James Haar. Recent Researches in the Music of the Renaissance 126. Madison, WI: A-R Editions, 2001.

Collette, Amand. “Lettres inédites de Titelouze”. Bulletins de la Société de l’histoire de Normandie 8 (1899): 272–292.

Conforti, Giovanni Luca. “Salmi passaggiati” (1601–1603). Edited by Murray Charles Bradshaw. American Institute of Musicology, Miscellanea 5, Early Sacred Monody 1. Neuhausen-Stuttgart: American Institute of Musicology, 1985.

Coppini, Aquilino. Epistolarum libri sex. Milan: Apud Typographos Curiae Archiepiscopalis, 1613.

Dahlhaus, Carl. “Die Tactus- und Proportionslehre des 15. bis 17. Jahrhunderts”. In Geschichte der Musiktheorie, vol. 6, Hören, Messen und Rechnen in der frühen Neuzeit, edited by Frieder Zaminer, 333–361. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 1987.

Dahlhaus, Carl. “Über das Tempo in der Musik des späten 16. Jahrhunderts”. Musica 13, no. 12 (1959): 767–769.

Dahlhaus, Carl. “Zur Entstehung des modernen Taktsystems im 17. Jahrhundert”. Archiv für Musikwissenschaft 18, no. 3–4 (1961): 223–240. https://doi.org/10.2307/930003.

DeFord, Ruth. Tactus, Mensuration, and Rhythm in Renaissance Music. Cambridge: Cambridge University Press, 2015. https://doi.org/10.1017/CBO9781107587717.

DeFord, Ruth. “Tempo Relationships between Duple and Triple Time in the Sixteenth Century”. Early Music History 14 (1995): 1–51. https://doi.org/10.1017/S0261127900001431.

DeFord, Ruth. “Zacconi’s Theories of Tactus and Mensuration”. The Journal of Musicology 14, no. 2 (1996): 151–182. https://doi.org/10.1525/jm.1996.14.2.03a00020.

Donati, Ignazio. Il secondo libro de motetti a voce sola. Venice: Alessandro Vincenti, 1636.

Doni, Giovanni Battista. De’ trattati di musica. Vol. 2. Edited by Antonio Francesco Gori and Giovanni Battista Passeri. Florence: Stamperia Imperiale, 1763.

Frescobaldi, Girolamo. Toccate e partite d’intavolatura di cimbalo […] libro primo. 2nd ed. Rome: Nicolò Borboni, 1616.

Friderici, Daniel. Musica figuralis, Oder Newe, Klärliche, Richtige, und Verständtliche unterweisung, Der Singe Kunst. 3rd ed. Rostock: Heirs of Johann Richel, 1624.

Friderici, Daniel. Musica figuralis, Oder Newe Klärliche Richtige, und vorstentliche unterweisung, Der Singe Kunst. 2nd ed. Rostock: Jochim Fueß, 1619.

Gaffurio, Franchino. De harmonia musicorum instrumentorum opus. Milan: Gotardus Pontanus, 1518.

Gásser, Luis. Luis Milán on Sixteenth-Century Performance Practice. Bloomington: Indiana University Press, 1996.

Glarean, Heinrich. Dodecachordon. Basel: Heinrich Petri, 1547.

Glarean, Heinrich. Dodecachordon. Vol. 2. Translation, transcription and commentary by Clement A. Miller. Dallas: American Institute of Musicology, 1965.

Goldschmidt, Hugo. Die italienische Gesangsmethode des XVII. Jahrhunderts und ihre Bedeutung fur die Gegenwart. Breslau: Schlesische Buchdruckerei, Kunst- und Verlags-Anstalt, 1892.

Haar, James. “Lessons in Theory from a Sixteenth-Century Composer”. In The Science and Art of Renaissance Music, edited by Paul Corneilson, 149–175. Princeton: Princeton University Press, 1998. https://doi.org/10.1515/9781400864713.149.

Haiden, Hanns. Musicale instrumentum reformatum. Nürnberg: Abraham Wagenmann, 1610.

Ham, Martin. “A Sense of Proportion: The Performance of Sesquialtera ca. 1515–ca. 1565”. Musica Disciplina 56 (2011): 79–274.

Herrmann-Bengen, Irmgard. Tempobezeichnungen: Ursprung, Wandel im 17. und 18. Jahrhundert. Tutzing: Hans Schneider, 1959. https://doi.org/10.5282/ubm/epub.28259.

Heyden, Sebald. De arte canendi. Nürnberg: Johann Petreius, 1540.

Hostinský, Otakar. Jan Blahoslav a Jan Josquin: Příspěvek k dějinám české hudby a theo-rie umění XVI. věku. Prague: Czech Academy of Emperor Franz Joseph for Science, Literature and Art, 1896.

Kite-Powell, Jeffery. “Michael Praetorius’s Variable Opinions on Performance”. [in this volume].

Lawrence-King, Andrew. “Il palpitar del core: The Heart-Beat of the ‘First Opera’”. In Artistic Experimentation in Music: An Anthology, edited by Darla Crispin and Bob Gilmore, 157–166. Leuven: Leuven University Press, 2014. https://doi.org/10.2307/j.ctt14jxsmx.20.

Lüdtke, Karsten. Con la sudetta sprezzatura: Tempomodifikation in der italienischen Musik der ersten Hälfte des 17. Jahrhunderts. Kölner Beiträge zur Musikwissenschaft 5. Kassel: Gustav Bosse, 2006.

Machatius, Franz Jochen. Die Tempi in der Musik um 1600: Fortwirken und Auflösung einer Tradition. Regensburg: Laaber-Verlag, 1977.

Mersenne, Marin. Harmonie universelle, contenant la théorie et la pratique de la musique. Vol. 2. Paris: Pierre Ballard, 1637.

Nauclerus, Johannes. Lautenbuch: Faksimile nach der Lautenhandschrift in der Staatsbibliothek Berlin – Preußischer Kulturbesitz, Signatur: Mus. ms. 40141. Edited by Ralf Jarchow. Hamburg: Jarchow Verlag, 2010.

Ornithoparchus, Andreas. Andreas Ornithoparchus His Micrologus, or Introduction: Containing the Art of Singing. Translated by John Dowland. London: Thomas Adams, 1609.

Ornithoparchus, Andreas. Musice active micrologus. 2nd ed. Leipzig: Valentin Schumann, 1517.

Paine, Gordon. “Tactus, Tempo, and Praetorius”. In Five Centuries of Choral Music: Essays in Honor of Howard Swan, edited by Gordon Paine, 167–216. Festschrift series 6. Stuyvesant: Pendragon Press, 1988.

Palisca, Claude V. The Florentine Camerata: Documentary Studies and Translations. New Haven: Yale University Press, 1989.

Piccinini, Alessandro. Intavolatura di liuto, et di chitarrone, libro primo. Bologna: Heirs of Giovanni Paolo Moscatelli, 1623.

Plato. Complete Works. Edited by John M. Cooper. Indianapolis: Hackett Publishing Company, 1997.

Playford, John. An Introduction to the Skill of Musick. London: William Godbid, for John Playford, 1674.

Praetorius, Christoph. Erotemata musices. Wittenberg: Johann Schwertel, 1574.

Praetorius, Johannes. Musicae practicae et arithmeticae generaliora praecepta. Stettin: Nicolaus Bartholdus, 1629.

Praetorius, Michael. Polyhymnia caduceatrix et panegyrica. Wolfenbüttel: Elias Holwein, 1619.

Praetorius, Michael. Puericinium (1621). Edited by Max Schneider. Gesamtausgabe der musikalischen Werke 19. Wolfenbüttel: Georg Kallmeyer, 1938.

Praetorius, Michael. Syntagma musicum II: De organographia. Wolfenbüttel: Elias Holwein, 1619. Facsimile edition, edited by Arno Forchet. Kassel: Bärenreiter, 2001.

Praetorius, Michael. Syntagma musicum III: Termini musici. Wolfenbüttel: Elias Holwein, 1619. Facsimile edition, edited by Arno Forchert. Kassel: Bärenreiter, 2001.

Praetorius, Michael. Syntagma musicum III. Translated and edited by Jeffery Kite-Powell. New York: Oxford University Press, 2004.

Praetorius, Michael. Terpsichore, Musarum Aoniarum Quinta. Wolfenbüttel: Fürstliche Druckerei, 1612.

Printz, Wolfgang Caspar. Musica modulatoria vocalis. Schweidnitz: Christian Okel, 1678.

Puliaschi, Giovanni Domenico. Musiche varie a una voce con il suo basso continuo. Rome: Bartolomeo Zannetti, 1618.

Quagliati, Paolo. Il primo libro de’ madrigali a quattro voci. Edited by Judith Cohen. Recent Researches in the Music of the Baroque Era 79. Madison, WI: A-R Editions, 1996.

Quintilian. The Orator’s Education. Vol. 5, books 11–12. Edited and translated by Donald A. Russell. Loeb Classical Library 494. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2002. https://doi.org/10.4159/dlcl.quintilian-orators_education.2002.

Quitschreiber, Georg. De canendi elegantia. Jena: Johannes Weidner, 1598.

Rivander, Paul. Prati musici: Ander Theil, Darinnen Neue Weltliche Gesäng von 3. 4. 5. und 8. Stimmen. Ansbach: Paul Böhem, 1613.

Schneegass, Cyriacus. Isagoges musicae. Erfurt: Georg Baumann, 1591.

Schulz, Verena. Die Stimme in der antiken Rhetorik. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2013. https://doi.org/10.13109/9783666253027.

Schünemann, Georg. Geschichte des Dirigierens. Leipzig: Breitkopf & Härtel, 1913.

Sebastiani, Claudius. Bellum musicale, inter plani et mensuralis cantus reges. Strasbourg: Paul Messerschmidt, 1563.

Severi, Francesco. Salmi passaggiati per tutte le voci nella maniera che si cantano in Roma. Rome: Nicolò Borboni, 1615.

Shakespeare, William. King Richard II. 3rd ed. With an introduction updated by Claire McEachern, edited by Andrew Gurr. Cambridge: Cambridge Unversity Press, 2019.

Solerti, Angelo. Le origini del melodramma: testimonianze dei contemporanei. Turin: Bocca, 1903.

Stobaeus, Johannes. Die Lautentraktate des Ms. Sloane 1021, British Museum (Stobaeus-Manuskript). Facsimile edition, with translation, edited by Andreas Nachtsheim. Welschneudorf: Antiqua Edition, 1998.

Viadana, Lodovico. Cento concerti ecclesiastici. Venice: Giacomo Vincenti, 1602.

Vicentino, Nicola. Ancient Music Adapted to Modern Practice. Translated by Maria Rika Maniates, edited by Claude V. Palisca. Music theory translation series. New Haven: Yale University Press, 1996.

Vicentino, Nicola. L’antica musica ridotta alla moderna prattica. Rome: Antonio Barre, 1555.

Winzenburger, Walter P. “Meter and Tempo Indications in Music of the Early Baroque”. Bach: Journal of the Riemenschneider Bach Institute 3, no. 1 (1972): 13–21.

Wolf, Uwe. Notation und Aufführungspraxis: Studien zum Wandel von Notenschrift und Notenbild in italienischen Musikdrucken der Jahre 1571–1630. 2 vols. Kassel: Merseburger, 1992.

Zabern, Conrad von. De modo bene cantandi choralem cantum. Mainz: Peter Schöffer, 1474.

Zacconi, Lodovico. Prattica di musica. Venice: Girolamo Polo, 1592.

Zacconi, Lodovico. Prattica di musica. Vol. 2. Venice: Alessandro Vicenti, 1622.

Objavljeno

2019-10-30

Kako citirati

Marinčič, D. (2019). »Zdaj hitro, zdaj spet počasi«. Modifikacije tempa pri Praetoriusu in sodobnikih. De Musica Disserenda, 15(1-2), 47–69. https://doi.org/10.3986/dmd15.1-2.03

Številka

Rubrike

PRISPEVKI