Gallus kot skladatelj polifonih maš

nekaj dodatnih pripomb k njegovi prvi tiskani zbirki iz leta 1580

Avtorji

  • Marc Desmet IHRIM Saint-Etienne, CNRS UMR 5317

DOI:

https://doi.org/10.3986/dmd20.1-2.02

Ključne besede:

polifona maša, Jacobus Handl - Gallus, Praga, Jiří Nigrin

Povzetek

Leta 1580 je v Pragi izšla zbirka maš Jacobusa Handla - Gallusa, kar je prvi pomemben tisk tega skladatelja. Članek obravnava, zakaj lahko to zbirko obravnavamo kot unicum v zgodovini tiskanja polifonih maš v poznem 16. stoletju, in se osredotoča na kompozicijske značilnosti, ki kažejo, da so te maše že značilne za skladateljev zreli slog.

Prenosi

Podatki o prenosih še niso na voljo.

Literatura

Amon, Blasius. Missae quatuor vocibus. Vienna: Michael Apffl, 1588.

Amon, Blasius. Patrocinium musices: missae cum breves tum quatuor vocum laudatissimae concinnatae. Munich: Adam Berg, 1591.

Burmeister, Joachim. Musica poetica. Rostock: Stephan Möllemann [Myliander], 1606.

Castro, Jean de. Missae tres, trium vocum. Cologne: Gerhard Grevenbuch, 1599.

Crappius, Andreas. Missa sex vocum. Ad imitationem suavissimae cantionis: Non auferetur sceptrum de Iuda. Wittenberg: Johannes Schwertel, 1572. RISM A/I C 4399.

Custrovius, Johannes. Missa quinque vocum ad imitationem suavissimae cantilenae Concussus est mare. Helmstedt: Jacob Lucius, 1595.

Grothusius, Arnold. Missa cum adjuncto Patrem &c. ad imitationem […] motetae Orlandi di Lasso Deus misereatur nostri. Helmstedt: Jacob Lucius, 1588.

Handl, Jacobus. Harmoniae morales. Prague: Jiří Nigrin, 1589.

Handl, Jacobus. Selectiores quaedam missae. 4 vols. Prague: Jiří Nigrin, 1580.

Hassler, Hans Leo. Missae quaternis, V. VI. et VIII. vocibus. Nürnberg: Paul Kauffmann, 1599.

Isaac, Heinrich. Choralis Constantinus. 3 vols. Nürnberg: Hieronymus Formschneider, 1550–1555. RISM A/I I 89, I 90, I 91.

Jevičský, Ondřej [Andreas Chrysoponus Gevicenus]. Bicinia nova. Prague: Jiří Nigrin, 1579. RISM A/I C 2105.

Lasso, Orlando di. Liber missarum quatuor et quinque vocum. Nürnberg: Gerlach, 1581.

Lasso, Orlando di. Patrocinium musices […] missae aliquot quinque vocum. Secunda pars. Munich: Adam Berg, 1574. RISM A/I L 873.

Lechner, Leonhard. Liber missarum sex et quinque vocum. Nürnberg: Gerlach, 1584.

Liber quindecim missarum a praestantissimis musicis compositarum. Nürnberg: Johannes Petreius, 1539. RISM B/I 1539|1.

Missae quinque quinis vocibus. Nürnberg: Catharina Gerlach, 1590.

Missae tredecim, a praestantissimis artificibus compositae. Nürnberg: Hieronymus Formschneider, 1539. RISM B/I 1539|2.

Opus decem missarum quatuor vocum. Wittenberg: Georg Rhau, 1541. RISM B/I 1541|1.

Pisnicky duchovnij. Prague: Jiří Nigrin, 1574. Knihopis 13522.

Riccio, Teodoro. Liber primus missarum quatuor, quinque et sex vocum. Königsberg: Georg Ostenberger, 1579. RISM A/I R 1287 and RR 1287.

Sales, Franz. Patrocinium musices. Missae solemniorum. Munich: Adam Berg, 1589.

Sartorius, Paul. Missae tres octonis vocibus. Munich: Adam Berg, 1600.

Škorně z Frymburgku, Jan. Knjžka Pjsnj, a Chwal Božskych. Prague: Jiří Nigrin, 1575. Knihopis 15920.

Utendal, Alexander. Tres missae, quinque et sex vocum […] item Magnificat, per octo tonos, quatuor vocibus. Nürnberg: Dietrich Gerlach, 1573. RISM A/I U 122, UU 122.

Wert, Giaches de. Modulationum sacrarum quinque et sex vocum libri tres. Nürnberg: Catharina Gerlach & Johann vom Bergs Erben, 1583. RISM A/I W 853.

Gallus, Iacobus. Compositions Preserved in Manuscript. Edited by Edo Škulj. Monumenta artis musicae Sloveniae 28. Ljubljana: SAZU, Muzikološki inštitut ZRC SAZU, 1996.

Becker, Carl Ferdinand. Die Tonwerke des XVI. und XVII. Jahrhunderts, oder systematisch-chronologische Zusammenstellung der in diesen zwei Jahrhunderten gedruckten Musikalien. Leipzig: Ernst Fleischer, 1847.

Coeurdevey, Annie. Roland de Lassus. Paris: Fayard, 2003.

Crawford, David. “Reflections on Some Masses from the Press of Moderne”. The Musical Quarterly 58, no. 1 (1972): 82–91. https://doi.org/10.1093/mq/LVIII.1.82.

Daněk, Petr. “Nototiskařská činnost Jiřího Nigrina”. Hudebni věda 24, no. 2 (1987): 121–136.

Desmet, Marc. “Establishing a Chronology of Jacob Handl’s Printed Masses: Evidence and Problems”. In The Musical Heritage of the Jagiellonian Era, edited by Paweł Gancarczyk and Agnieszka Leszczyńska, 155–168. Warsaw: Instytut Sztuki PAN, 2012.

Desmet, Marc. “Jacob Handl Gallus i Śląsk: między danymi biograficznymi a kwestiami stylokrytycznymi” [Jacob Handl Gallus and Silesia: Between Biographical Data and Questions of Style]. Muzyka 53, no. 4 (2008): 39–66.

Desmet, Marc. “Jacobus Handl Gallus’ Inventory: New Suggestions about the Music Books Found in the Composer’s Belongings”. Hudebni Vĕda 54, no. 4 (2017): 441–454.

Eichner, Barbara. “The Woman at the Well: Divine and Earthly Love in Orlando di Lasso’s Parody Masses”. Revue belge de musicologie 72 (2018): 31–51.

Eitner, Robert. “Handl (Händl, Gallus), Jakob”. In Biographisch-bibliographischen Quellen-Lexikon der Musiker und Musikgelehrten der christlichen Zeitrechnung bis zur Mitte des 19 Jh., vol. 5, 13–15. Leipzig: Breitkopf und Härtel, 1901.

Fétis, François-Joseph. Biographie universelle des Musiciens. Paris: Firmin-Didot, 1874.

Franke, Veronica. “Borrowing Procedures in Late 16th Century Imitation Masses and Their Implications for Our View of Parody or Imitatio”. Studien zur Musikwissenschaft 46 (1998): 7–33.

Franke, Veronica. “Palestrina’s Imitation Mass Settings: A Study of Recompositional Procedures”. South African Journal of Musicology 14 (1994): 15–34.

Grabnar, Klemen. “Je ne menge point de porc: Orlando di Lasso’s Early Parody Mass”. Keria: Studia Latina et Graeca 15, no. 1 (2013): 119–131. https://doi.org/10.4312/keria.15.1.119-131.

Grabnar, Klemen. “Parodične maše v Hrenovih konih knjigah”. PhD diss., Univerza v Ljubljani, 2015.

Hilscher, Elisabeth T. “Josef Mantuani und Guido Adler: der Briefwechsel in Archiv der Gesellschaft zur Herausgabe von Denkmälern der Tonkunst in Österreich”. In Mantuanijev zbornik, edited by Edo Škulj, 23–74. Ljubljana: Družina, 1994.

Jakoubková, Petra. “Typografie hudebních tisků Jiřího Nigrina”. MA thesis, Univerzita Karlova, Prague, 2014.

Jeż, Tomasz. “Twórczość Jacoba Handla w źródłach proweniencji śląskiej” [Compositions of Jacob Handl in sources of Silesian provenience]. Muzyka 49, no. 4 (2004): 27–62.

Lavtižar, Josip. “Jacóbus Gallus”. Cerkveni glasbenik 11, nos. 8–9 (1888): 57–61.

Leitmeir, Christian Thomas. “Lutheran Propers for Wrocław/Breslau: The Cantus Choralis (1575) of Johannes Knöfel”. In The Musical Culture of Silesia before 1742: New Contexts – New Perspectives, edited by Paweł Gancarczyk, Lenka Hlávková-Mráčková and Remigiusz Pośpiech, 89–113. Frankfurt: Peter Lang, 2013. https://doi.org/10.3726/978-3-653-03207-9/11.

Leitmeir, Christian Thomas. “Words for Music, Words about Music: Salomon Frenzel von Friedenthal’s Epigrams as Source for Music History”. In Ars Musica and Its Contexts in Medieval and Early Modern Culture, edited by Paweł Gancarczyk, 367–394. Warsaw: Liber Pro Arte, 2016.

Mantuani, Josip. “Bibliographie der Werke von Gallus”. In Opus musicum II by Jacob Handl (Gallus), V–XVII. Denkmäler der Tonkunst in Österreich 24. Vienna: Artaria, 1905.

Mantuani, Josip. “Über die Messenthemen des Jakob Handl”. Musica Divina 1, no. 6 (1913): 228–233, 269–274.

Motnik, Marko. Jacob Handl-Gallus: Werk – Uberlieferung – Rezeption; mit thematischem Katalog. Wiener Forum für ältere Musikgeschichte 5. Tutzing: Hans Schneider, 2012. https://doi.org/10.2307/j.ctvg8p5ns.

Pisk, Paul Amadeus. Die Messen von Jacobus Gallus. Vienna: Institut für Musikwissenschaft, 1917.

Škulj, Edo, ed. Gallusovi predgovori. Ljubljana: Družina, 1991.

Škulj, Edo. “Gallusovo obravnavanje mašnega ordinarija”. Glasbeno-pedagoški zbornik Akademije za glasbo v Ljubljani 5 (2005): 229–248.

Škulj, Edo, ed. Gallusov zbornik. Ljubljana: Družina, 1991.

Wagner, Peter. Geschichte der Messe. Leipzig: Breitkopf und Härtel, 1913.

Wagner, Peter. “Über die Messen des Jakob Handl”. Musica Divina 1, no. 3 (1913): 93–99.

Objavljeno

2024-12-30 — posodobljeno 2024-12-30

Verzije

Kako citirati

Desmet, M. (2024). Gallus kot skladatelj polifonih maš: nekaj dodatnih pripomb k njegovi prvi tiskani zbirki iz leta 1580. De Musica Disserenda, 20(1-2). https://doi.org/10.3986/dmd20.1-2.02