Instrumentalna ansambelska glasba kot del kraljevih intrad v zgodnjenovoveškem Breslauu

Avtorji

  • Tomasz Jeż Uniwersytet Warszawski

DOI:

https://doi.org/10.3986/dmd20.1-2.04

Ključne besede:

kraljevi vstopi, Wrocław/Breslau, instrumentalna glasba, Stadtpfeiffer, intrade

Povzetek

Instrumentalni repertoar, ki so ga med kraljevimi vstopi izvajali ansambli, imenovani Stadtpfeiffer, je redko ohranjen v glasbenih virih. Številni tovrstni politični dogodki so v večji meri dokumentirani v kronističnih poročilih, ki prinašajo veliko podatkov o glasbenih nastopih in omogočajo rekonstrukcijo glasbe, ki se je ob teh priložnostih izvajala.

Prenosi

Podatki o prenosih še niso na voljo.

Literatura

Amtsführung der Geistlichen bei St. Elisabeth. Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Parafia św. Elżbiety we Wrocławiu, 82/102/0/6/92.

Arbeau, Thoinot. Orchesographie, metode, et teorie en forme de discours et tablature pour apprendre a dancer, battre le Tambour en toute sorte et diversite de batteries, jouer du fifre et arigot, tirer des armes et eserimer, avec autres honnestes exercices fort convenables a la Ieunesse […]. Lengres: Iehan des Preyz, 1596.

Besler, Samuel. In augustissimum, felicissimumque serenissimi et potentissimi Principis ac Domini, D. Mattiae Secundi […]. Breslau: Georg Baumann, 1611. RISM A/I B 2427.

Faber, Franciscus. “Chronicon Wratislaviense”. Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Oddział Rękopisów, R 593.

Franck, Melchior. Neue Musicalische Intraden, auff allerhand Instrumenten, sonderlich auff Violen zugebrauchen mit 6. Stimmen componirt. Nürnberg: David Kauffmann, 1608. RISM A/I F 1654.

Groh, Johann. Dreissig neue […]. Sampt einem zu end angehengtem Quotlibet genannt. Bettlermantel. Von mancherley guten Flecklin zusammen gestickt […] mit 4. Stimmen verfertigt. Nürnberg: David Kauffmann, 1606. RISM A/I G 1812.

Groh, Johann. Sechsunddreissig Neue liebliche und zierliche Intraden […] mit funff Stimmen gesetzet […]. Nürnberg: David Kauffmann, 1611. RISM A/I G 1810.

Haussmann, Valentin. Neue Intrade, mit sechs und funff Stimmen auff Instrumenten, furnemlich auff Fiolen lieblich zugebrauchen […]. Nürnberg: Paul Kauffmann, 1604. RISM A/I H 2397.

Hess, Bartholomäus, and Paul Hess. Etlicher gutter Teutscher und Polnischer Tentz, biss in die anderthalbhundert mit funff vnd vier stimmen, zugebrauchen […]. Breslau: Crispin Scharffenberg, 1555. RISM A/I H 5212.

Hess, Bartholomäus, and Paul Hess. Viel Feiner Lieblicher Stucklein, Spanischer, Welscher, Englischer, Frantzosischer composition und tentz […]. Breslau: Crispin Scharffenberg, 1555. RISM A/I H 5213.

Ordo recipiendi personaliter regem. Národní Archiv Praha, fond ČDK, inv. č. 558, I A 2, carton č. 14.

Organ tablature from Breslau, c. 1630. New York Public Library, Mus. Res. MN T 131.

Organ tablature from Breslau, c. 1640. Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, 60417 Muz.

Organ tablature of Johann Beuchell from Patschkau, 1st half of 17th c. Wrocław, Biblioteka Kapitulna, 83.

Orologio, Alessandro. Intradae […] quinque & sex vocibus, quarum in omni genere instrumentorum musicorum usus esse potest. Liber primus. Helmstedt: Jacob Lucius, 1597. RISM A/I O 126.

Orologio, Alessandro. Opera omnia. Vol. 7, Intradae quinque et sex vocibus liber primus. Edited by Gioachino Perisan. Udine: Pizzicato, 1995.

Posch, Isaac. Musicalische Ehrenfreudt (1618). Edited by Metoda Kokole. Monumenta artis musicae Sloveniae 30. Ljubljana: SAZU, 1996.

Posch, Isaac. Musicalische Tafelfreudt (1621). Edited by Metoda Kokole. Monumenta artis musicae Sloveniae 31. Ljubljana: SAZU, 1996.

Praetorius, Michael. Syntagma musicum. Vol. 3, Termini musici: Wolfenbuttel 1619. Facsimile, edited by Wilibald Gurlitt. Documenta musicologica. Kassel: Bärenreiter, 1958.

Puliti, Gabriello. Lilia convallium (1620), Sacri accenti (1620). Edited by Metoda Kokole. Monumenta artis musicae Sloveniae 42. Ljubljana: SAZU, Muzikološki inštitut ZRC SAZU, 2002.

Reutter, Georg. Klare und eigentliche Beschreibung des […] Herrn Matthiae des Andern […] Ansehenlichen Königlichen Einzuges zu Breßlaw […]. Breslau: Georg Bauman, 1611.

Sagittarius, Thomas. Actus gratulatorius, quo in honorem Divi Ferdinandi II regis Bohemiae […] partim personas sexaginta sex, verbis suis loquentes omnes et Regi gratulantes, partim alias Musica tam vocali quam instrumentali canentes, et Deum laudantes […]. Breslau: Georg Baumann, 1617.

Steinberg, Nicolaus. Porta Augusta in honorem ingressus Caesarei: Rudolphi II. imp. rom. semper Augusti: Hungariae et bohemiae, &c. Regis. […]. Wrocław, 1577.

Steuccius, Heinrich. Amorum ac Lepôrum Pars I. Darinnen Neue Schöne Lustige Deudsche Weltliche Lieder […]. Wittenberg: Zacharias Schürer, 1602. RISM A/I S 6025.

Wagner, Gottfried. Stammbuch Gottfried Wagner. Herzogin Anna Amalia Bibliothek, Klassik Stiftung Weimar, Stammbucher der haab Weimar, Stb 394. https://haab-digital.klassikstiftung.de/viewer/image/1667774344/.

Bohn, Emil. Die musikalischen Handschriften des XVI. und XVII. Jahrhunderts in der Stadtbibliothek zu Breslau. Breslau: Commissions-Verlag von Julius Hainauer, 1890.

Brinzing, Armin. “Europäische Tänze im Breslau des 16. Jahrhunderts”. Interdisciplinary Studies in Musicology 4 (2004): 33–46.

Brinzing, Armin. Studien zur instrumentalen Ensemblemusik im deutschsprachigen Raum des 16. Jahrhunderts. Vol. 1, Darstellung. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1998. https://doi.org/10.13109/9783666279034.

Burckhardt, Jacob. The Civilization of the Renaissance in Italy. Introduction by Hajo Holborn. New York: Modern Library, 1954.

Chrościcki, Juliusz A. Sztuka i polityka: funkcje propagandowe sztuki w epoce Wazów 1587–1668 [Art and politics: Propaganda functions of art in the Vasa period 1587–1668]. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983. https://doi.org/10.11588/diglit.37728.

Coffey, Helen. “City Life and Music for Secular Entertainment during the Reign of Maximilian I”. In Cultural Histories of Noise, Sound and Listening in Europe, 1300–1918, edited by Ian Biddle and Kirsten Gibson, 171–185. London: Routledge, 2017. https://doi.org/10.4324/9781315575308-19.

Colussi, Franco. “Orologio Alessandro: (1551–1633)”. In Dizionario Biografico dei Friulani. Accessed 30 May 2023. https://www.dizionariobiograficodeifriulani.it/orologio-alessandro/.

Eitner, Robert. “Drei Briefe von Alessandro Orologio”. Monatshefte für Musikgeschichte 31 (1899): 42–45.

Fenlon, Iain. “Theories of Decorum: Music and the Italian Renaissance Entry”. In Ceremonial Entries in Early Modern Europe: The Iconography of Power, edited by J. R. Mulryne, Maria Ines Aliverti and Anna Maria Testaverde, 135–148. London: Routledge, 2015.

Fink, Erich. Geschichte der landesherrlichen Besuche in Breslau. Breslau: F. Morgenstern, 1897.

Flotzinger, Rudolf. “Alessandro Orologio und seine Intraden (1597)”. Danks Årbog for Musikforskning 17 (1986): 53–64.

Gombosi, Otto. “Der Hoftanz”. Acta Musicologica 7, no. 2 (1935): 50–61. https://doi.org/10.2307/931559.

Huizinga, Johan. Homo Ludens: vom Ursprung der Kultur im Spiel. Hamburg: Rowohlt Taschenbuch, 2015.

Jeż, Tomasz. “Muzyczne konteksty wizyty Fryderyka V Wittelsbacha we Wrocławiu” [The musical contexts of the visit of Friedrich Wittelsbach in Breslau]. In Selva musicologica: księga pamiątkowa dedykowana Profesor Zofii Dobrzańskiej-Fabiańskiej w 70. rocznicę urodzin, edited by Jakub Kubieniec and Piotr Wilk, 183–199. Kraków: Musica Iagellonica, 2024.

Jeż, Tomasz. “Rękopiśmienne tabulatury organowe w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu” [Handwritten organ tablatures in the collection of the University library in Wrocław]. In Źródła muzyczne: krytyka – analiza – interpretacja [Musical sources: Criticism – analysis – interpretation], edited by Ludwik Bielawski and J. Katarzyna Dadak-Kozicka, 209–214. Warsaw: Argraf, 1999.

Jeż, Tomasz. “Tabulatura organowa z Paczkowa (PL-WRkap 83): nieznane śląskie źródło muzyczne XVII wieku” [The organ tablature from Patschkau (PL-WRkap 83): An unknown music source from the 17th century]. In Complexus effectuum musicologiae: studia Miroslao Perz septuagenario dedicata, 91–98. Kraków: Rabid, 2003.

Klose, Samuel Benjamin. Samuel Benjamin Klose’s Darstellung der inneren Verhaltnisse der Stadt Breslau vom Jahre 1458 bis zum Jahre 1526: Namens des Vereins fur Geschichte und Alterthum Schlesiens. Edited by Gustav Adolf Stenzel. Scriptores rerum silesiacarum oder Sammlung schlesischer Geschichtschreiber 3. Breslau: Josef Max, 1847.

Kokole, Metoda. “Echoes of Giovanni Gabrieli’s Style in the Territories between Koper and Graz in the First Quarter of the Seventeenth Century”. In Giovanni Gabrieli: Transmission and Reception of a Venetian Musical Tradition, edited by Rodolfo Baroncini, David Bryant and Luigi Collarile, 51–67. Venetian Music Studies 1. Turnhout: Brepols, 2016.

Lamothe, Virginia Christy. “A Tale of Two entrate: Processions, Politics, and Patronage for the Habsburgs in Sixteenth- and Seventeenth-Century Rome”. In A Companion to Music at the Habsburg Courts in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, edited by Andrew H. Weaver, 571–610. Leiden: Brill, 2020.

Maňas, Vladimír. Nicolaus Zangius: hudebnik přelomu 16. a 17. stoleti [Nicolaus Zangius: Musician of the turn of the 16th and 17th centuries]. Brno: Masarykova univerzita, 2020. https://doi.org/10.5817/cz.muni.m210-9717-2020.

Matwijowski, Krystyn. Uroczystości, obchody i widowiska w barokowym Wrocławiu [Festivities, celebrations and shows in Baroque Breslau]. Monografie Śląskie Ossolineum 18. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1969.

Mlada, Hola. Holdovaci cesty českych panovniků do Vratislavi v pozdnim středověku a ranem novověku (1437–1617) [Intradas of Bohemian monarchs to Breslau in the Late Middle Ages and Early Modern Times (1437–1617)]. Prague: Casablanca, 2012.

Pietschmann, Klaus. “A Motet by Constanzo Festa for the Coronation of Charles V”. Journal of Musicological Research 21, no. 4 (2002): 319–354. https://doi.org/10.1080/01411890215860.

Pol, Nikolaus. Jahrbucher der Stadt Breslau. Edited by Johann Gottlieb Kunisch. Vol. 5. Breslau: Graß und Barth, 1824.

Pol, Nikolaus. Jahrbucher der Stadt Breslau. Edited by Johann Gustav Büsching and Johann Gottlieb Kunisch. Vol. 4. Breslau: Gustav Kupfer, 1823.

Polk, Keith. “Instrumental Music in the Urban Centres of Renaissance Germany”. Early Music History 7 (1987): 159–186. https://doi.org/10.1017/S0261127900000577.

Polk, Keith. “The Trombone, the Slide Trumpet and the Ensemble Tradition of the Early Renaissance”. Early Music 17, no. 3 (1989): 389–397. https://doi.org/10.1093/earlyj/XVII.3.389.

Reimann, Margarete. “Materialien zu einer Definition der Intrada”. Musikforschung 10, no. 3 (1957): 337–364. https://doi.org/10.52412/mf.1957.H3.2610.

Sachs, Curt. Musik und Oper am kurbrandenburgischen Hof. Berlin: Bard, 1910.

Śliwowska, Anna. Uroczyste wjazdy monarsze do Wrocławia w latach 1527–1620 [Ceremonial royal intradas to Breslau in the years 1527–1620]. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2008.

Studeničová, Hana. “Musical Duties of the City Trumpeter ca. 1550–1620: Parallels between Moravia, Bratislava and Vienna”. Hudebni věda 58, no. 2 (2021): 158–175.

Titcomb, Caldwell. “Baroque Court and Military Trumpets and Kettledrums: Technique and Music”. The Galpin Society Journal 9 (1956): 56–81. https://doi.org/10.2307/841790.

Weißmann, Tobias C. Kunst, Klang, Musik: die Festkultur der europaischen Machte im Barocken Rom. Römische Studien der Bibliotheca Hertziana 50. Munich: Hirmer, 2021.

Welker, Lorenz. “Bläserensembles der Renaissance”. Basler Jahrbuch fur historische Musikpraxis 14 (1990): 249–270.

Wieczorek, Ryszard. “‘Besolte Instrumentisten der Königlichen Stadt Breslaw’: antologia braci Hess (1555) i jej europejski kontekst” [‘Besolte Instrumentisten der Königlichen Stadt Breslaw’: The brothers Hess’s collection (1555) and its European context]. In Tradycje śląskiej kultury muzycznej [Traditions of Silesian music culture], vol. 14, nos. 1–2, edited by Anna Granat-Janki, 71–87. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego, 2017.

Wiermann, Barbara, “Die deutsche Orgeltabulatur New York Public Library Mus. Res. MN T 131 und das Breslauer Musikleben des 17. Jahrhunderts”. Schutz-Jahrbuch 32 (2010): 29–49. https://doi.org/10.13141/sjb.v2010604.

Wind, Thiemo. “Musical Participation in Sixteenth-Century Triumphal Entries in the Low Countries”. Tijdschrift van de Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis 37 (1987): 111–169. https://doi.org/10.2307/938598.

Žáčková Rossi, Michaela. “I musici dell’area padana alla corte di Rodolfo II (1576–1612)”. In Barocco Padano 4: atti del XII Convegno internazionale sulla musica italiana nei seculo XVII–XVIII, Brescia 14–16 luglio 2003, edited by Alberto Colzani, Andrea Luppi and Maurizio Padoan, 205–222. Como: A.M.I.S., 2006.

Objavljeno

2024-12-30

Kako citirati

Jeż, T. (2024). Instrumentalna ansambelska glasba kot del kraljevih intrad v zgodnjenovoveškem Breslauu. De Musica Disserenda, 20(1-2). https://doi.org/10.3986/dmd20.1-2.04